Znamy laureata tegorocznych Goncourtów. Jest nim Jean-Baptiste Andrea, pisarz który zadebiutował 10 lat temu, a wcześniej swoją karierę wiązał raczej z filmem, niż literaturą. Jak mówił "Wyborczej" Tahar Ben Jelloun, marokański pisarz i członek jury Goncourtów, kapituła chce "nagradzać pisarzy i pisarki, którzy budują własne światy, mają oryginalny idiom literacki". Zdaniem Ben Jellouna laureaci nagrody powinni opowiadać "historie trzymające w napięciu, w które czytelnik się zapada aż do ostatniej strony". Zdaniem krytyków taką powieścią jest właśnie "Veiller sur elle". - Akcja...

W Krakowie kilka dni temu miałem przyjemność porozmawiać z Taharem Ben Jellounem, wybitnym marokańskim pisarzem. W 1987 roku za powieść „Święta noc" otrzymał prestiżowe francuskie wyróżnienie literackie, Nagrodę Goncourtów. Był pierwszym pochodzącym z krajów arabskich laureatem nagrody. Dzisiaj sam wchodzi w skład jej jury. Do Krakowa przyjechał z okazji obrad, na których jurorzy Goncourtów podjęli decyzję o składzie tegorocznego finału nagrody. Rozmawialiśmy tuż po obradach. --- Wojciech Szot: Mówi pan o komentarzach pod pańskimi niedawnymi tekstami w obronie...

Myślałem, że w godzinę „połknę”, a okazało się, że „Pójdę sama” stawiła mi opór. I za ten opór szanuję ten debiut japońskiej pisarki Chisako Wakatake.

Nie miał łatwego zadania Dariusz Latoś, tłumacz książki. Bohaterka tej niezbyt obszernej noweli, pani Momoko jest starszą kobietą, która choć przez lata posługiwała się standardowym japońskim, teraz zaczyna myśleć i mówić w dialekcie, po tohokańsku. Głosy w jej głowie różnie to tłumaczą. „Po swojzgu zie gada, bo za domem zie ckni, ot i dyle” - mówi jeden. „Hola, to chyba nie tagie prozde?” - pyta drugi. Cóż, „ludzki umysł to nie jezd prosta...

- Gdy chodziłem do liceum, miałem w klasie kolegę, który cały czas był bardzo smutny. Trzymał się na uboczu, nie zaprzyjaźniał się z nikim. Podszedłem i zapytałem o przyczynę smutku. Powiedział, że jest uchodźcą z Palestyny. Jego rodzina musiała wyjechać w 1948 roku do Maroka. Miał na imię Younès. Zaprzyjaźniliśmy się – mówił mi w Krakowie Tahar Ben Jelloun, wybitny marokański pisarz.

- Literatura nie może być w rękach jednej grupy, nie wtedy, gdy tworzy intymną więź z każdym czytelnikiem - napisała palestyńska pisarka Adania Shibli, gdy po ataku Hamasu na Izrael, odwołano z nią spotkanie we Frankfurcie.

Już dzisiaj w Krakowie zostanie ogłoszona lista finalistów najbardziej prestiżowej nagrody literackiej w świecie francuskim. Do Krakowa przyjadą wszyscy członkowie Akademii Goncourtów przyznającej Nagrodę Goncourtów, bo oczywiście o niej tu mowa. Do Polski zawitają m.in. Christine Angot, znana polskim czytelnikom dzięki kontrowersyjnemu esejowi „Kazirodztwo" (tłum. Ewa Wieleżyńska), Pascal Bruckner, autor „Gorzkich godów" (tłum. Wojciech Gilewski), powieści, która stała się kanwą filmu Romana Polańskiego, Philippe Claudel (m.in. „Raport Brodecka" w przekładzie Krystyny Sławińskiej), czy...

Świat literatury od kilku dni żyje skandalem frankfurckim.

Wszystko zaczęło się już w lipcu, gdy zdecydowano, że palestyńska pisarka, Adania Shibli zostanie - za powieść „Drobny szczegół" - wyróżniona prestiżową nagrodą LiBeraturpreis. Najpierw odszedł juror nagrody, potem odwołano wręczenie Shibli nagrody, które miało nastąpić podczas Targów Książki we Frankfurcie.

Ale to nie wszystko. We Frankfurcie wystąpił Slavoj Żiżek i powiedział, co myśli o konflikcie między Palestyną, a Izrealem. I też wybuchł skandal.

Kto zrezygnował z obecności we Frankfurcie, kto się oburzył na kogo i co na ten...

Decyzja o przyznaniu Abdulrazakowi Gurnahowi literackiego Nobla była sporym zaskoczeniem. Był to pisarz niemal nieznany czytelnikom, co - jak pokazują kolejne ukazujące się w Polsce powieści Gurnaha - było przeoczeniem, które na szczęście nadrabiamy. Jednocześnie dopiero „Raj” w przekładzie Krzysztofa Majera sprawił, że pisarstwo Gurnaha naprawdę do mnie przemówiło i dopiero teraz w pełni zrozumiałem motywy, które mogły stać za decyzją szwedzkich akademików. Okazuje się, że ten mieszkający w Anglii, a pochodzący z Zanzibaru, pisarz jest twórcą niezwykle intrygującym. Otóż Gurnah...

"Literatura jest snem rozumu" pisze w fascynującym i prowokującym do myślenia eseju William Marx. Czym było platońskie wygnanie poetów? Sprzeciwem wobec kłamstwa poezji? A może jedną "Odyseję" zastąpiła filozoficzna anty-"Odyseja", opowiadająca egzystancję antyheroiczną, dzieje zwykłej duszy po przeciętnie ciekawej śmierci? Mit filozoficzny u Platona - zdaniem Marxa - ma zastąpić epickie i tragiczne legendy. I wtedy powstaje literatura - gdy pojawia się wobec niej sprzeciw. Nie byłoby literatury bez wygnania poetów. "Literatura zaczyna się po prostu wtedy, gdy zaczyna mieć...

Już dawno z taką pasję nie pisałem recenzji. Pasją wynikającą z zachwytu tym, co zrobił Joshua Cohen w „Rodzinie Netanjahu”. Zachwytu też przekładem Agi Zano, której udało się wydobyć z oryginału jego niezwykłe wręcz zróżnicowanie stylistyczne. Powieść Cohena jest dramatem obyczajowym, powieścią historyczną, traktatem filozoficznym i historiozoficznym, a przy tym nie traci humorystycznego, momentami wręcz komediowego uroku. I w tym wszystkim jest Cohen twórcą, który nie pozwala się czytelnikowi nudzić. A na koniec pozostawia nas z pytania, których sobie przed lekturą nie zadawaliśmy. Dla...

Tak, warto spędzić kilka dni razem z dziełem Barbary Kingsolver. A teraz argumentacja.

Zacznijmy od sceny.

Chłopiec patrzy, „jak jego ładna mama pali papierosy i słucha śpiewu ptaków”. Pyta go o ich nazwy. Chłopiec nie zna zbyt wielu, ale się stara. Stara się też, by mama pamiętała, że musi rano wstać do pracy. Na lodówce pisze karteczkę: „nastaw ten cholerny budzik”. Chłopiec jedzie na wycieczkę i boi się o mamę.

Bo jego ładna mama potrafi palić papierosy bez ustanku. Chyba, że właśnie pije lub ćpa.

„Jeśli ten dzieciak chciał mieć jakieś większe szanse, to powinien był zadbać, żeby urodziła go...