- Gdyby pan wiedział, ile ja bojów o ten podręcznik stoczyłem - mówi mi Krzysztof Mrowcewicz, profesor, eseista i poeta, autor podręcznika do języka polskiego „Przeszłość i dziś”, a do tego… miłośnik numerologii. Mrowcewicz: Byłem na przykład krytykowany za kolokwialny język. Tylko że ja uważałem to za jedną z największych zalet tej książki. Nie wiem, na ile to jeszcze widać w ostatniej wersji. Przykręcono mi śruby *** Jest wybitnym eseistą, erudytą najwyższej miary, a przy tym człowiekiem skromnym i zaskakującym rozmówcę swoimi pasjami. Jest też Mrowcewicz autorem jednego z...

Okazuje się, że mnóstwo ludzi w Polsce pisze dramaty - mówi mi Beniamin Bukowski, jeden z najbardziej utalentowanych młodych polskich dramaturgów. Bukowski jest jurorem w Nagrodzie Dramaturgicznej im. Tadeusza Różewicza i rozmawiamy o tym, czy patron nagrody nad nią ciąży, czy jej sprzyja. I oczywiście o tym, czy w teatrze lepszy martwy, czy żywy autor bądź autorka. Bukowski: - Różewicza jako dramatopisarza odkryłem w pełni na początku studiów, po zobaczeniu w szkole teatralnej „Kartoteki" wyreżyserowanej jako egzamin przez Rafała Szumskiego. Na poziomie tematu, historii to dzieło...

- Lubię opowiadać historie - mówi mi Remigiusz Mróz, autor, który od 2017 roku okupuje podium najczęściej czytanych polskich twórców. Jego najnowsza powieść to „Światła w popiołach", piąty tom serii kryminałów, których głównymi bohaterami są patomorfolog Seweryn Zaorski i policjantka Kaja Burzyńska. Akcja dzieje się w Żeromicach, fikcyjnym, niewielkim polskim mieście. To 60. powieść Remigiusza Mroza. *** Wojciech Szot - Zdaniem badań czytelnictwa Biblioteki Narodowej jesteś najczęściej czytanym polskim autorem. „Badani czytelnicy wymienili w 2022 roku aż 36 tytułów książek...

- Poetom się nie wybacza - mówi Tomas Venclova, najwybitniejszy litewski poeta w rozmowie, z której dowiecie się m.in. czy poznał Herberta, jakie są najciekawsze nazwiska w litewskiej literaturze ("Naród nie jest duży, to i literatura niewielka"), co z Puszkinem i poetami uwikłanymi w socreal. Venclova: - W Litwie prawie każdy socrealista został później niepodległościowcem i narodowcem, często nawet z takim endeckim zacięciem. To dość proste - przejść od realizmu socjalistycznego do endeckiej postawy. Najpierw się wychwala Lenina i partię, a potem Naród i jego bohaterów. Nie wychwalałem...

Rozmowa, którą musicie przeczytać.

***

Mam dla Was historię o oporze i uporze. Sile i odwadze. Ale też o przemocy i pogardzie, na której budowano po 1918 roku nasz kraj.

Dzisiaj nie jest inaczej. I choć wydaje nam się, że o tym wiemy, osoby takie jak Natalia Judzińska, uświadamiają nam, że jednak to za mało. I wciąż jesteśmy ostrożni w analogiach. A nie powinniśmy.

***

WSZ - 26 lutego 1937 roku na wykładzie chemii analitycznej jakościowej Rywka Profitkier zajęła miejsce po prawej stronie sali, czyli tam, gdzie zwyczajowo mogli siadać tylko nie-Żydzi. Całe zdarzenie miało miejsce jeszcze przed...

- A po co mi literatura? - pyta Michał Witkowski w naszej rozmowie o jego "Autobiografii", liczącej ponad 500 stron cegle, która właśnie chce trafić na Wasze półki. Witkowski: - Mogłoby jej nie być. Śpiewałbym. Robiłbym coś innego. Wyrażałbym się w inny sposób. Byłbym aktorem. Grałbym. --- Szot – Lubisz tego siebie sprzed lat? Witkowski – Gdyby ta osoba, którą teraz jestem, spotkała tę, o której pisze, toby się zupełnie nie zrozumiały. Zwłaszcza w wieku 13 czy 14 lat. To był zbuntowany nastolatek, a opisuje go osoba, która mogłaby być jego babcią. Szot – Już nie...

Rozmowa z Zytą Rudzką to doświadczenie o szczególnym uroku. --- Szot - Powiemy, jak zareagowałaś na mój telefon z prośbą o wywiad? Rudzka - "Żadnych tam o mamusi, tatusiu i jak trudne było dzieciństwo". Szot - Dlaczego? Rudzka - Dopuszczenie artystek do publicznego głosu często odbywa się warunkowo, przez użycie ich życia prywatnego. Chodź na wywiad i czuj się jak u psychologa, a my damy ci się zająknąć o tym, co teraz napisałaś. A jeszcze zrobimy ci sesję z większym włosem i cycem. Nie lubię forsowania granic i odmawiam, ale rozumiem, że są osoby, które odczuwają potrzebę...

Przyglądam się wielu rzeczom z dystansem, ale to taki dystans pełen przygnębienia. Nie przypuszczałem, że w Polsce ukształtuje się tak silny front nacjonalistyczny - mówi profesor Michał Głowiński.

Czterokrotnie był nominowany do Nagrody Literackiej "Nike". W 2010 roku opublikował autobiograficzne "Kręgi obcości", w których opowiedział m.in. o swojej homoseksualności.

Rozmowa jest efektem kilku spotkań, Profesor życzył sobie, byśmy mówili sobie po imieniu.  

Wojciech Szot: Jak się masz? Michał Głowiński: Jak widzisz. Marnie. Ale dożyłem 88 lat.

Swoje przeżyłeś.

- Tak myślisz? Getto zaliczyłem....

Najkrócej bym powiedział, że na obce frazy dobrze jest mieć ucho, na słowa też. Szczerze? Słowa "Różewicz" i "Kawafis" też kiedyś były dla mnie obce, ale chyba miałem ucho - mówi Piotr Sommer, finalista Nagrody Literackiej Nike 2023.

Wojciech Szot: - Zacznę od pytania bardzo ogólnego, ale ważnego. Dlaczego poezja? Gdyby sięgnął Pan pamięcią do swojego debiutu, to dlaczego akurat poezja, a nie proza, opowiadania, może dziennikarska, reporterska praca w języku?

Piotr Sommer: - No tak, pytanie jest dość ogólne, radbym Panu wierzyć, że jest ważne. Sprawy ogólne mają duże znaczenie, prawda?

Zatrzym...

Czas na drugą rozmowę w naszym cyklu wywiadów z finalistkami i finalistami Nagrody Literackiej "NIKE". Wiktoria Bieżuńska opowiada nam o tym, jakie decyzje podjęła pisząc "Przekrocząc próg, zagwiżdżę", dlaczego dziecięca perspektywa wciąż jest rzadko pokazywana w literaturze, ale też co ma polska sztuka lat 90. do Jej powieści. --- - Nie chciałam, by ta książka była krzyczącym oskarżeniem, jakąś otwartą raną, w pisaniu starałam się kierować empatią wobec wszystkich bohaterów i bohaterek, którzy sięgają po przemoc z bezsiły, niemocy, a jednocześnie niczego nie wyjaśniać, nie...