Był jednym z najbardziej docenianych i nagradzanych pisarzy w Rosji. Dzisiaj Michaił Szyszkin - po wielu latach na emigracji - opowiada o tym, że w Rosji "milczenie to strategia na przeżycie. Ćwiczona przez wiele pokoleń. Mój dziadek nie milczał. Zmarł w gułagu. Ci, którzy milczeli, przeżyli". Szyszkin: - Wszystko zaczyna się od lektury. W rosyjskiej szkole czyta się głównie rosyjską literaturę. Zadaniem szkoły – i to niezależnie od reżimu – było ukształtowanie ludzi gotowych oddać życie za swoją ojczyznę. Tołstoj pisał o "kłamstwie patriotyzmu", ale takiego Tołstoja w szkole nikt nie...

- Czym jest "umiejętność patrzenia"? Pytam Grażynę Bastek, historyczkę sztuki i kuratorkę z Muzeum Narodowego w Warszawie. Odpowiedzi będzie kilka. *** Wojciech Szot: - Ferie. Wychodzimy z domu, idziemy na spacer. To może - pomyśli ktoś - muzeum? Gdy jesteśmy w Warszawie, możemy pomyśleć - Muzeum Narodowe! Gdzie skierować swoje kroki? Grażyna Bastek: - Najpierw lepiej sprawdzić, czy muzeum jest otwarte. A dokąd pójść? To już zależy od tego, co się lubi. Szot: - A jak się nie wie, co się lubi? Bastek: - To wtedy zaczyna się męka. Często widzę zmęczonych ludzi, którzy idą...

- Jak biegnie chłopska, ludowa mowa? - pytam profesora Rocha Sulimę w rozmowie, do której lektury Was bardzo zachęcam.

- To mowa nieustannie zobowiązana wobec bytu - mówi autor "Antropologii codzienności", a w wywiadzie znajdziecie opowieść zarówno o chłopskiej, ludowej historii Polski ale też apel Profesora, by nie zapomnieć o historii robotniczej.

***

Roch Sulima: Trzeba pamiętać, że historia robotnicza jest bezpośrednio związana z historią chłopską, ludową.

Wojciech Szot: Co je łączy?

Roch Sulima: Słój z wiśniami.

Dlaczego? O tym dowiecie się z lektury naszej rozmowy, która dzisiaj ukazała się w moim miejscu pracy.

Za Mikołaja dzisiaj robi Marek Węcowski, historyk starożytności specjalizujący się w Grekach.

Co nam przynosi Węcowski? Opowieść o tym, czy dawni Grecy umieliby rozwiązać nasze problemy. Co by zrobili z instytucjami, w których rozsiadł się przeciwnik ich ustroju? Czy stosowali "grubą kreskę", a może... a może byli trochę jak każdy w polityce i jedno deklarowali, a drugie robili?

Bez prostych recept, za to z ciekawą opowieścią do Was przychodzimy.

Marek Węcowski wydał właśnie książkę "Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy", która zaskakuje jasnością wywodu i pozorną prostotą. Jednak pod...

- Wydaje mi się, że artyści są mniej oderwani od rzeczywistości niż kiedyś - mówi mi Tomasz Szymański, twórca jednego z najciekawszych profili pokazujących współczesną sztukę, Solo Show. Znacie? Oglądacie? *** Szymański: - Gdybyś kazał mi wybrać najważniejszą różnicę z przeszłością, to myślę, że jest to skupienie się na mikronarracjach, odchodzenie od wielkich opowieści, ale też uważność wobec emocji, przeżywania świata. Sztuka korzysta z prywatnego doświadczenia jak nigdy wcześniej. *** Szot: Czy osoby ze „świata sztuki" mają do ciebie o coś pretensje? Szymański:...

Listopad 1985 roku. Wojciech P. z Poznania mówi dziennikarzowi "Wprost": - Środowisko nasze ogarnia histeria. Homoseksualiści powracający z zagranicy są niemal automatycznie izolowani. Choć na Zachodzie epidemia HIV/AIDS trwa już od czterech lat, to w Polsce dopiero zaczyna się o niej mówić. *** Wojciech Szot: Trzy lata póżniej, w 1988 roku do laborantek, które odmawiają pobierania krwi do testów na HIV przychodzi bezpieka. Zostają przeprowadzone „rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze". Czyżby państwo tak dbało o zdrowie swoich obywateli? Bartosz Żurawiecki, autor książki "Ojczyzna...

Bareja sprawił, że dzisiaj widzimy te czasy "na śmiesznie", a przecież nikomu nie było do śmiechu, gdy musiał stać w kolejce. To było poniżające.

Wojciech Szot: Zajmujesz się pisaniem książek o PRL. A jaki jest Twój PRL?

Wojciech Przylipiak, autor książki "Zakupy w PRL" : Trochę mroczny, a trochę fajny. Wychowywałem się w latach 80., więc najlepiej pamiętam ich końcówkę i przełom dziesięcioleci.

Co zapamiętałeś?

Syf. Nie umiem tego inaczej nazwać. We wspomnieniach wydaje mi się, że naprawdę było szaro. Knajpy (jak już zacząłem do nich chodzić) - koszmar, ciągle ktoś dostawał w pysk, dookoła...

Zagłada chorych psychicznie nie jest tematem lektury, który poprawia nastrój. Nie ma tu niczego, co lubi fejs czy insta - pocieszenia, śmiechu, nawet nie ma się o co pokłócić, bo przecież wiemy, że to przerażające. A jednocześnie - wydaje mi się - niewiele wiemy. Znamy hasło encyklopedyczne, a nie historie konkretnych osób. Do nich dotarła Kalina Błażejowska, autorka bardzo dobrze napisanego, wymagającego mnóstwa wkładu, reportażu “Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”. 

W moim miejscu pracy znajdziecie dzisiaj naszą rozmowę. Dajcie lajka, proszę. Tak, mimo wszystko. Niech się niesie. 

***

Ka...

W Krakowie kilka dni temu miałem przyjemność porozmawiać z Taharem Ben Jellounem, wybitnym marokańskim pisarzem. W 1987 roku za powieść „Święta noc" otrzymał prestiżowe francuskie wyróżnienie literackie, Nagrodę Goncourtów. Był pierwszym pochodzącym z krajów arabskich laureatem nagrody. Dzisiaj sam wchodzi w skład jej jury. Do Krakowa przyjechał z okazji obrad, na których jurorzy Goncourtów podjęli decyzję o składzie tegorocznego finału nagrody. Rozmawialiśmy tuż po obradach. --- Wojciech Szot: Mówi pan o komentarzach pod pańskimi niedawnymi tekstami w obronie...

Jak już będę duży, to chcę być choć trochę tak mądry, jak Małgorzata Omilanowska. *** Wojciech Szot - Co pani poczuła 15 października? Małgorzata Omilanowska - Ulgę. Ulgę, że nie muszę się wyprowadzać z Polski. Podjęliśmy z mężem decyzję, że jeśli nie uda się zakończyć władzy PiS, to jednak będziemy emigrować, co w naszym wieku jest już bardzo trudne. Ale dożywać swoich dni w tak dusznej atmosferze, ze świadomością, że dojdzie do erdoganizacji państwa… Gdybyśmy nie osiągnęli takiego wyniku wyborczego, to nie byłoby już szans na kolejne demokratyczne wybory. Czuję olbrzymią...